BHP w Rolnictwie

PO PIERWSZE

Polska jest jedynym i wyjątkowym krajem w Unii Europejskiej posiadającym dwa odrębne systemy ubezpieczeń społecznych w polskim rolnictwie: jeden dla rolników indywidualnych (KRUS) i drugi (ZUS) dla pozostałych obywateli zatrudnionych na umowach cywilno-prawnych w rolniczych podmiotach gospodarczych jak i u rolników indywidualnych. Polski KRUS jest wyjątkowy, ponieważ funkcjonuje jako zupełnie odrębna instytucja od ZUS i podporządkowany MRiRW, natomiast ZUS podporządkowany jest MRPiPS. W pozostałych krajach UE systemy ubezpieczeń społecznych integrują rolników w jednolitym systemie ubezpieczeń społecznych.

PO DRUGIE

Nadszedł już czas aby przyjąć strategiczne założenie, że rolnictwo bez względu na rodzaj własności i sposób zatrudniania ludzi pracujących w gospodarstwach, a także bez względu na Instytucję ubezpieczająca ludzi pracujących w gospodarstwach jest jednym — polskim — rolnictwem. Przemiany naszego rolnictwa sprawiły, że środowisko pracy we współczesnych gospodarstwach rolnych jest bardzo podobne, niezależnie od wielkości gospodarstwa, charakteru własności czy instytucji, w której rolnik wraz z rodziną lub pracownik rolnictwa jest ubezpieczony. Bardzo podobne środowisko pracy sprawia, że i rodzaje zagrożeń dla zdrowia i życia są bardzo podobne lub wręcz identyczne, choć — zapewne — o różnym nasileniu. Nie ma zatem, z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy i działań prewencyjnych na rzecz jej ciągłej poprawy, potrzeby dzielenia rolnictwa na rolnictwo indywidualne (rodzinne, oparte na pracy członków rodziny) i rolnictwo, w którym praca wykonywana jest w oparciu o umowy o pracę. W związku z powyższym jest potrzebna pilna koordynacja działań przez MRiRW dla dwóch oddzielnych instytucji (KRUS i ZUS) wykonujących te same zadania w polskim rolnictwie. Uzasadniają to podstawowe teorie zarządzania, które kładą nacisk na efektywność, współpracę i unikania redundancji. Efektem koordynacji będzie: poprawa nieefektywności i sprzeczności usprawniając przepływ informacji i harmonizując działania poprzez przepływ informacji i harmonizację. Zapobiegnie to dublowaniu wysiłków (redukcja redundancji) oraz rozbieżności w realizacji tych samych celów.

PO TRZECIE

Art. 37 ust. 2 Ustawy o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U.2002 Nr 199 poz. 1673) nakłada na ZUS obowiązek prewencji wypadkowej, która jest pokrywana ze środków finansowych zgromadzonych w funduszu wypadkowym, w wysokości od 1,00% należnych składek na ubezpieczenie wypadkowe. Środki te powinny być przeznaczone na: analizy przyczyn i skutków wypadków przy pracy, upowszechnianie wiedzy o zagrożeniach powodujących wypadki przy pracy i choroby zawodowe oraz sposoby przeciwdziałania tym zagrożeniom oraz prowadzenie prac naukowo – badawczych mających na celu eliminację lub ograniczenie przyczyn powodujących wypadki i choroby zawodowe. Niestety żadne z tych postanowień Ustawy, ZUS w dziale PKD 01 nie realizuje. Ograniczył się tylko do pozbawionego zupełnego sensu dofinansowania projektów dotyczących zakupu (w latach 2014 – 2023) ponad 220 podnośników, maszyn samojezdnych, wózków paletowych oraz kilku systemów filtrowentylacji. Dofinansowania te nie mają nic wspólnego z ograniczeniem wypadków przy pracy, gdyż ZUS nie prowadzi żadnych analiz ich przyczyn. Bo jakby takie analizy prowadził, to zauważyłby, że 65% wypadków w zakładach rolnych związanych jest ze zdarzeniami niepożądanymi związanymi z działaniem zwierząt oraz upadkami. Należy zauważyć (wykres poniżej), że występuję duża „hojność” ubezpieczyciela w okresie kampanii wyborczych. Świadczy to wybitnie instrumentalnym i nie merytorycznym traktowaniu składki wypadkowej w zakresie prowadzenia prewencji wypadkowej i działaniu w tzw. „ciemno”.

Podkreślić należy, że prowadzenie wyłącznie takich działań przez ZUS, nie spełnia wymogów nowoczesnej definicji prewencji operacyjnej, która powinna opierać się na kompleksowym, holistycznym i procesowym rozumieniu bezpieczeństwa i zdrowia. Kształcenie, szkolenie i dalsze kształcenie odgrywają w tym kluczową rolę. Dofinansowanie przez ZUS projektów, w ramach których zakłady rolne kupują głównie wózki widłowe, wózki paletowe jest zaprzeczeniem wymogów nowoczesnej prewencji i zupełnym marnotrawieniem środków publicznych. Zupełnie nie do przyjęcia i irracjonalne jest uzasadnienie dofinansowania zakupu ładowaczy i wózków przez ZUS wnioskami pracodawców. ZUS nie ma tzw. „zielonego pojęcia” o technologii i organizacji pracy w przedsiębiorstwach rolnych. Ładowacze i wózki widłowe są podstawowymi maszynami podobnie jak: ciągniki rolnicze, maszyny żniwne, opryskiwacze samojezdne itd. A ładunki, które przenoszą to BIG BAG o ciężarze ok. 500 kg! Co „siedzi w głowach” kierownictwa Departamentu Prewencji i Rehabilitacji centrali ZUS, których zdaniem, ręczne przenoszenie BIG BAG o wadze ok. 500 kg , ograniczy przeciążenia układu mięśniowo – szkieletowego pracowników przedsiębiorstw rolnych? Za zupełnie absurdalne należy uznać też, powoływanie się ZUS, na opinie CIOP uzasadniające dofinansowanie takich zakupów i płacenie CIOP – owi za te opinie!

.

PO CZWARTE

Portal (w tym roku obchodzimy 5 lat jego funkcjonowania) oparty jest o wiedzę teoretyczną zdobytą na studiach z zakresu bhp u prof. dr hab. inż. Tadeusza SZOPY z Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej oraz kilkunastoletnią praktykę w zakresie bhp w przedsiębiorstwach rolnych. Podstawą wszelkich racjonalnych działań w zakresie bhp jest analiza ryzyka zawodowego w szczególności wykonana metodami ilościowymi. Dlatego też, zostały zaprezentowane przykładowe analizy ryzyka zawodowego na prawie wszystkich stanowiskach pracy rolniczej wykonane metodą probabilistyczną lambda. Drugim filarem na którym zbudowana jest portal, jest „Poradnik Bezpiecznej Pracy w Rolnictwie – Pracuj Bezwypadkowo”, będący wdrożeniem wyników projektu badawczo – rozwojowego p.t. „Analiza bezurazowych zdarzeń wypadkowych na potrzeby działań prewencyjnych w gospodarstwach Agencji Nieruchomości Rolnych”. Wykonawcą projektu i autorem poradnika jest pracownik Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu dr hab. inż. Józef CIEŻ (obecnie emerytowany). Formą samopomocy merytorycznej w zakresu bhp oraz wymiany doświadczeń będzie „forum użytkowników” portalu z udziałem konsultantów: pracownika naukowego, prawnika oraz długoletnich pracowników służb bhp z nowoczesnych przedsiębiorstw rolnych.

Zarząd Główny Związku Zawodowego Pracowników Rolnictwa

.